حسین جابری انصاری ، نماینده رسمی سابق وزارت امور خارجه ایران این سمت را برعهده گرفت. مواضع جمهوری اسلامی ایران در حل بحران سوریه با این تغییر چطور خواهد شد؟ خاور شناس و تحلیل گر سیاسی ولادیمیر ساژین در این باره می گوید:
روسیه و ایران نقش مهمی را در درگیری سوریه بازی می کنند. مواضع آنها همواره یکسان نبوده ، اما همواره از سازمان های دولتی حاضر در سوریه حمایت کرده اند. بدون کمک ایران و روسیه ، بشار اسد مد ت ها پیش از کار برکنار شده بود.
ساژین ادامه می دهد: در عین حال باید صادقانه گفت که اوضاع سوریه و حول آن همواره در حال تغییر است ، دشوارتر و پیچیده تر شده و اکنون بیشتر به بن بست نزدیک می شود. حسین ملائک ،سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در چین در این باره شرح می دهد. مذاکرات صلح به دلایل بسیاری نمی تواند به هدف مشترکی که به نفع همه طرفینی است که به نحوی در درگیری سوریه نقش دارند ، منجر شوند. راه حل نظامی با کمک نیروهای جنگی بدون اتحاد و ارتش زمینی روسیه و یا آمریکا غیر ممکن است. و در عین حال نه مسکو و نه واشنگتن قصد انجام چنین عملیات هایی را ندارند.
در این اوضاع همانطور که روزنامه ی بریتانیایی فایننشان تایمز می نویسد ، روسیه و ایران راه های جدیدی را برای حل و فصل سیاسی در سوریه می یابند که ممکن است تفاوت ها در دیدگاه های مسکو و تهران را در مسائل سوریه از بین ببرد. این روزنامه برخی از نشانه ها و حقایقی را که گویای این مسئله است برمی شمرد. به طور مثال دیدار محمد جواد ظریف ، وزیر امور خارجه ایران با وزیر امور خارجه آمریکا جان کری در حاشیه ی کنفرانس صلح سالانه در اوسلو ، انتصاب رئیس شورای عالی امنیت ملی ایران علی شمخانی به مقام نماینده ی ویژه در امور سوریه ، کاهش نفوذ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتباط مشخص کشورها به حوادث بروز کرده در سوریه (از جمله مواضع نظامی).
باید به این موارد، انتصاب حسین جابری انصاری به مقام معاون وزیر امور خارجه در مسائل خاور میانه و از جمله سوریه را نیز افزود. وی پیشتر نماینده ی رسمی وزارت امور خارجه ایران بود. بر کسی پوشیده نیست که وی فرد همفکر ظریف و طرفدار حل سیاسی درگیری سوریه است. نماینده رسمی جدید وزارت امور خارجه ، سفیر سابق ایران در ایرلند، ایتالیا و اسپانیا بهرام قاسمی نیز در تیم ظریف قرار گرفت.
البته تغییرات پرسنلی اخیر به اراده سران قوا نبود. کاملا مشخص است که این تصمیمات در سطح عالی گرفته شده که ممکن است گواه تغییرات احتمالی سیاست ایران در امور سوریه باشد چرا که سیاست جدید باید از افراد جدید شروع شود.
روسیه نیز به حل سیاسی — دیپلماسی مشکلات پیچیده سوریه علاقه مند است. بر اساس اطلاعات غیررسمی ، روسیه و آمریکا با دیدگاه هایی که در روند صلح سوریه دارند طی ماه های اخیر دربرخی زمینه ها به هم نزدیک شده اند و اکنون بر روی قانون اساسی جدید سوریه کار می کنند. گمان می رود که قانون اساسی جدید به طور مشخص اختیارات رئیس جمهور سوریه را محدود کند که احتمال خروج اسد از مقام را نیز کاهش می دهد از آنجا که با اتمام دوره گذار او به سیاست مداران حاشیه ای خواهد پیوست. کاملا بدیهی است که این امر ممکن است به از بین رفتن برخی از مسائل درگیری کمک کرده و روند مصالحه ی درون سوریه ای نیز آغاز می شود. البته یکی از اهداف سفر غیر منتظره ی اخیر وزیر دفاع روسیه آقای شایگو (همزمان فعال سیاسی و نظامی) به دمشق ، گفتگو با اسد در این خصوص بود. بر اساس اطلاعات روزنامه فایننشال تایمز ، ایران متذکر می شود که مسیر پیش رو ممکن است از طریق جایگزینی مرکزیت آهنین اقلیت برتر به مدل فدرال آزادانه تر منتهی شود.
البته باید کار زیادی در جهت متقاعد کردن بشار اسد و مخالفین برای تصویب قانون اساسی جدید انجام شود. این برنامه بسیار دشواریست. و اینجا تیم جدید ایرانی در امور سوریه می تواند حرف خود را بزند. ایران به طور سنتی نفوذ زیادی در رهبریت سوریه دارد.
ساژین خاتمه می دهد: امروز به سختی می توان گفت که چه چیزی در آینده منتظر سوریه است. بازیگران بسیاری ، مهره های بازی سوریه را حرکت می دهند. هریک از آنها قوانین بازی ، طرح ها و اهداف خودشان را دارند. گزینه شکاف و تقسیم سوریه ، وضوح بیشتری دارد (اگر می خواهید فدراسیون یا کنفدراسیون). اما مسئله ی مربوط به سرنوشت سیاسی بشار اسد باقی می ماند. همینطور مشکل شناسایی گروهک های اسلامی اینکه کدامشان تروریستی و کدامشان فقط اپوزیسیون هستند نیز وجود دارد.
در این ارتباط تغییرات پرسنلی در محافل سوریه ای مستقر در ایران بسیار مهم و موثر است و گمان می شود که اصلاحاتی در سیاست سوریه ای ایران ، کشوری که آینده ی سوریه در بسیاری جهات به آن وابسته است صورت می گیرد.
